Miljoenennota – Arbeidsmarkt. Werkloosheid neemt licht toe

Ondanks een zeer hoge inflatie en is er in Nederland (nog) geen sprake van een recessie. Naar verwachting zal de werkloosheid daarom slechts licht toenemen. De arbeidsmarkt verruimt dus iets, maar het blijft moeilijk om vacatures te vervullen. Medewerker hebben veel baanzekerheid, maar verwachten misschien loonsverhogingen om de dure boodschappen en energie te kunnen betalen.

Werkgelegenheid
Veel ondernemers hadden dit jaar moeite om nieuwe medewerkers te werven en bestaande medewerkers te behouden. Omdat er voor 2023 meer faillissementen verwacht worden, kan er meer ruimte komen op de arbeidsmarkt. Maar van een hoge werkloosheid zal naar verwacht geen sprake zijn. Het CPB verwacht dat de werkloosheid stijgt naar 3,9%, het niveau van begin 2020.

Strengere regulering flexwerk
De Miljoennota bevatte geen nieuws over de hervormingen van de arbeidsmarkt, maar eerdere plannen van het kabinet worden wel bevestigd: uitzendwerk wordt strenger gereguleerd en flexcontracten worden aan banden gelegd. Zo komt er een certificeringsplicht voor uitzendbureaus (vanaf 2025), worden oproepcontracten afgeschaft en de (duur) van uitzendcontracten ingeperkt. Verder worden draaideurconstructies voorkomen en schijnzelfstandigheid aangepakt. En er komt strengere regulering voor werken met arbeidsmigranten om misstanden tegen te gaan. Flexibel werk blijft bestaan, maar de vaste baan moet de norm worden

Koopkracht herstellen
De inflatie komt in 2022 uit op 12,6%, een ongekend hoog percentage. Voor een belangrijk deel wordt die stijging veroorzaakt door de hogere prijzen voor energie. Waar in veel landen maatregelen getroffen zijn om de pijn nu al te verzachten, was dat volgens de overheid in Nederland niet mogelijk. Pas in 2023 zouden burgers en bedrijven gecompenseerd kunnen worden. Maar onder druk wordt alles vloeibaar. Tot aan Prinsjesdag aan toe overlegden verschillende partijen om toch ook nu al iets te doen tegen de enorme kostenstijgingen.

Het kabinet trekt ruim 17 miljard euro uit om het koopkrachtverlies te beperken. De belangrijkste maatregelen zijn:

• Per 1 november een prijsplafond voor energie waarbij voor het gemiddelde verbruik het tarief van 1 januari 2022 gaat gelden. Voor het verbruik daarboven geldt het hoge tarief.
• In 2022 is al een energietoeslag van 1300 euro toegezegd voor mensen met een smalle beurs. Deze eenmalige energietoeslag wordt opnieuw uitgekeerd in 2023. Gemeenten kunnen dit jaar al 500 euro van de energietoeslag voor 2023 uitkeren.
• De verlaging van de accijnzen op brandstof wordt voorlopig voortgezet, waarschijnlijk tot de zomer van 2023.
• De korting op energiebelasting zal in 2023 nog gelden en gaat zelfs omhoog. Aan de andere kant gaat de btw die per 1 juli teruggeschroefd werd naar 9%, weer terug naar het oude tarief van 21% per 1 januari 2023.
• Het minimumloon gaat met 10,15% omhoog.
• De basisbeurs gaat omhoog met 165 euro per maand.
• De zorg en huurtoeslag gaan omhoog evenals het kindgebonden budget.

Hogere lonen
Dat het minimumloon met 10,15% omhoog gaat, is misschien een opsteker voor de laagste inkomens. Maar vakbond FNV vindt dat ook andere lonen omhoog moeten met maar liefst 12%. Het Centraal Planbureau (CPB) constateerde eerder dat het bedrijfsleven relatief goede winsten heeft geboekt en dat er ruimte is voor loonsverhoging. Maar de financiële positie van bedrijven verandert snel. Door de zeer hoge lasten denkt een derde volgend jaar zware verliezen te draaien.

Of een zeer sterke loonsverhoging nodig is, is de vraag nu er een groot pakket aan maatregelen voor behoud van koopkracht ligt. Werken wordt bovendien lonender door de verlaging van de inkomstenbelasting en de verhoging van de arbeidskorting. De rekenmeesters van het kabinet voorzien bovendien voor volgend jaar een inflatie van 2,6 procent. Door de lagere inflatie zal de koopkracht minder hard achteruit gaan.